صنعت بسته بندی به عنوان سومین صنعت بزرگ دنیا شناخته می‌شود و در کمال ناباوری از صنایع دیگری همچون کشاورزی و یا ساخت و ساز نیز گسترده‌تر است. این صنعت در چندین دهه گذشته به دلیل گسترش بازارهای جدید و فعالیت کسب و کارهای مختلف، رشد قابل توجه و چشمگیری داشته است. برای معرفی صنعت بسته بندی و بررسی تاریخچه آن باید به زمان‌های قدیم و دوران ماقبل تاریخ رجوع کنیم؛ زمانی که انسان‌های اولیه برای نگهداری از مواد غذایی خود از عناصر موجود در طبیعت همچون برگ، چوب و یا سنگ استفاده می‌کردند. صنعت بسته بندی از گذشته تا به امروز مانند هر صنعت دیگری تکامل پیدا کرده و در حال حاضر به یکی از مهم‌ترین بخش‌های زندگی روزمره ما تبدیل شده است. این صنعت نقش حائز اهمیتی را در میزان فروش محصولات و پیشرفت کسب و کارها ایفا می‌کند و یکی از بخش‌های اصلی اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهد. در ادامه این مطلب به معرفی صنعت بسته بندی در ایران و جهان می‌پردازیم و اهمیت بسته بندی محصولات را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.

نیاز به نگهداری و بسته بندی محصولات و مواد غذایی از زمان انسان‌های نخستین وجود داشته و از آن زمان تا به امروز به تدریج تکامل پیدا کرده است. انسان‌ها در زمان‌های قدیم از مواد طبیعی همچون پوست حیوانات، برگ، پارچه‌های بافته شده و جعبه‌های چوبی برای بسته بندی کالاهای خود استفاده می کردند. اما با پیشرفت تمدن، افراد شروع به استفاده از مواد با دوام تری برای بسته بندی محصولات خود کردند که این امر منجر به توسعه فناوری‌ بسته بندی و استفاده از مواد مستحکم‌تری مانند کاغذ، مقوا و پلاستیک شد. سیر تکاملی صنعت بسته بندی را می‌توان به زمان ماقبل تاریخ تا زمان حال در نظر بگیریم. امروزه بسته بندی بخش مهمی از اقتصاد دنیا را تشکیل می‌دهد و نقش مهمی را در توسعه جوامع ایفا می‌کند. در ادامه این بخش به معرفی صنعت بسته بندی از گذشته تا امروز می‌پردازیم و تاریخچه آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

همانطور که اشاره کردیم، منشا پیدایش بسته بندی به دوران ماقبل تاریخ بازمی‌گردد که انسان‌های اولیه از موادی مانند برگ، چوب، سنگ و خاک رس برای نگهداری مواد غذایی خود استفاده می‌کردند. آنها غذاها را در غارهای کوچک و یا درختان گود شده قرار می‌دادند تا سالم بمانند. اما با گذشت زمان، شروع به استفاده از ظروف ساخته شده از مواد مختلف همچون سفال و پوست حیوانات کردند. در قرون وسطی نیز اروپایی‌ها از بشکه‌های چوبی برای نگهداری از مواد غذایی خود استفاده کردند. این بشکه‌ها با انواع مختلفی از مواد خوراکی مانند میوه، سبزیجات، غلات، محصولات گوشتی، مایعات، روغن و سایر کالاها پر می شدند.

بسته بندی یکی از قدرتمندترین ابزار بازاریابی و جنبه‌های اساسی مدیریت زنجیره تامین کالا است که علاوه بر محافظت از محصولات، نقش کلیدی و حائز اهمیتی را در حمل و نقل صحیح آنها نیز ایفا می‌کند. بسته بندی در واقع پوشش خارجی محصولات محسوب می‌شود که از آنها در برابر آسیب‌های احتمالی در هنگام جابجایی محافظت کرده و توجه مشتریان را نیز جلب خواهد کرد. بسته بندی منحصر به فرد به راحتی می‌تواند محصولات یک برند را از رقبا متمایز کرده و آنها را در میان محصولات مشابه موجود در بازار به صورت برجسته‌تر و خاص‌تر در معرض دید مصرف کنندگان قرار دهد. از مهم‌ترین دلایل اهمیت بسته بندی محصولات می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

محافظت از محصولات و جلوگیری از آسیب به آنها در زمان جابجایی

سهولت حمل و نقل و نگهداری

جلوگیری از آلوده شدن محصول و رعایت اصول بهداشتی

جلب توجه مصرف کنندگان

امکان درج اطلاعات محصول بر روی بسته بندی

برندسازی موفق و معرفی حرفه‌ای یک برند به مشتریان

بازاریابی موثر و پربازده

افزایش میزان فروش

ایجاد تمایز از رقبا

بنابراین با بسته بندی اصولی و جذاب محصولات می‌توانید از مزایای قابل توجه آن در جلب توجه مشتریان و افزایش میزان فروش خود بهره مند شود.

صنعت بسته بندی در جهان و در کشورهای توسعه یافته، پیشرفت بسیاری داشته است و در چندین سال اخیر نیز دستگاه‌های بسته بندی جدید و کارآمدی جهت بسته بندی حرفه‌ای و سریع محصولات تولید شده‌اند. کشورهایی همچون آمریکا، انگلیس، روسیه، یونان، سوئد و کره جنوبی به عنوان غول‌های بزرگ در عرصه بسته بندی شناخته می‌شوند که بسته بندی محصولات مختلف را بر اساس آخرین ترندها و فناوری‌های روز دنیا و البته جدیدترین و پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها انجام می‌دهند. اکثر کشورهای دنیا بسته بندی محصولات را با استفاده از مواد اولیه قابل بازیافت انجام می‌دهند تا کمترین میزان آسیب را برای محیط زیست به همراه داشته باشند که به این روش از بسته بندی اصطلاحا بسته بندی بازیافتی، بسته بندی پایدار یا بسته بندی سازگار با محیط زیست گفته می‌شود.

این روش از بسته بندی امروزه در اکثر کشورهای دنیا برای بسته بندی محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد که از مهم‌ترین مزایای آن می‌توانیم به مواردی همچون کمک به حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی هوا، امکان بازیافت و استفاده مجدد از بسته‌ها، استفاده کمتر از منابع انرژی جهت تولید بسته بندی و حذف استفاده از مواد سمی در تولید بسته بندی اشاره کنیم. بدین ترتیب بسته بندی محصولات با کمترین میزان آسیب به محیط زیست انجام خواهد شد.

صنعت بسته بندی در ایران نیز در چندین سال اخیر رشد چمشگیری داشته است اما در مقایسه با کشورهای اروپایی همچنان جای پیشرفت دارد. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که کشور ایران در صنعت بسته بندی جهانی در جایگاه مطلوبی قرار نداشته و این امر تاثیر بسزایی بر روند رشد اقتصادی کشور داشته است. متاسفانه تولیدکنندگان ایرانی بخش عمده‌ای از توجه خود را به تولید باکیفیت محصولات معطوف کرده و در نتیجه بودجه کافی جهت بسته بندی اصولی و استاندارد آنها نخواهند داشت. در صورتی که بسته بندی یک محصول به اندازه کیفیت آن اهمیت داشته و باید برای انجام آن زمان و هزینه صرف کنید. این مسئله در امر صادرات کالا به کشورهای مختلف، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ زیرا بخش قابل توجهی از درآمد کشور ایران از طریق فروش کالا به کشورهای مختلف تامین می‌شود. از این رو عدم بسته بندی مناسب و باکیفیت محصولات نه تنها موجب خسارت به تولیدکنندگان خواهد شد، بلکه میزان تقاضا و فروش را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

نحوه بسته بندی محصولات صادراتی از اهمیت بالایی برخوردار است و نقش حائز اهمیتی را در رشد و رونق اقتصاد یک کشور ایفا می‌کند. بسته بندی صادراتی، سلامت کالاها در زمان حمل و نقل از یک کشور به کشوری دیگر را تضمین کرده و سبب می‌شود تا مرسولات، بدون آسیب به دست خریداران خارج از کشور برسند. بسته بندی صادراتی تحت عنوان بسته بندی حمل و نقل نیز شناخته می‌شود که علاوه بر محافظت از محصولات همچنین موجب جلب توجه و اعتماد مشتریان در نتیجه رشد میزان فروش شما خواهد شد.

زمانی که محصولات خود را با بسته بندی باکیفیت و البته جذاب به کشورهای دیگر صادر کنید، مشتریان در نگاه اول به محصول قطعا مجذوب طراحی بسته بندی آن شده و در صورت حفظ سلامت کالا و کیفیت بالای آن نیز به مشتریان ثابت و وفادار شما تبدیل می‌شوند. بنابراین کیفیت بالا و جذابیت بصری بسته بندی محصولات صادراتی تاثیر بسزایی بر جلب رضایت مشتریان و ترغیب آنها نسبت به انجام معاملات بیشتر خواهد داشت.